عید نوروز اساسیترین و مهمترین میراثی است که از نیاکان باستانی برای ما باقی مانده است. نوروز و آیینهایش اصلیترین رشته پیوند ما با اجدادمان است که در طول چند هزار سال گذشته آمدن بهار و قدم پر از خیر و برکتش را مبارک دانسته و به شادی و سرور پرداخته اند. امروزه جشن نوروز در کشورهایی که حوزه نوروز نامیده میشوند به صورتهای مختلف و اشکال گوناگون جشن گرفته و گرامی داشته میشود. شاید زیباترین و بهترین خاطرات بیشتر ما مربوط به روزهایی است که در تعطیلات و جشنهای نوروزی گذرانده ایم.
در ایران و افغانستان عید نوروز مبدا و نقطه آغاز سال جدید هم به شمار میآید. اما غیر از نوروز که میراثی ماندگار و اجتماعی از نیاکان است، میراث دیگری نیز وجود دارد که بیشتر جنبه علمی دارد و از دانشمندان و منجمان بزرگ گذشته به ما رسیده است و آن "لحظه تحویل سال" یا همان "لحظه آمدن بهار" است.
لحظه تحویل سال دقیقا همان زمانی است که از نظر نجومی میتوانیم بگوییم زمستان تمام شده و بهار از راه میرسد. این لحظه بر اساس قرار گرفتن مرکز خورشید بر نقطه اعتدال بهاری انجام میشود و این زمان از دید یک مشاهدهگر فرضی در مرکز کره زمین اندازهگیری و محاسبه میشود این لحظه ممکن است در آخرین روز سال و یا در همان نوروز واقع شود. این زمان بر خلاف آغاز سال نو در تقویم میلادی( که همیشه 12 شب است) هر سال در زمانی متفاوتی اتفاق میافتد مثلا در سال جاری ساعت 7 و 19 دقیقه و 37 ثانیه (به وقت تهران) و در سال پیش رو ، در ساعت ۱۳ و ۷ دقیقه و ۲۷ ثانیه این اتفاق میافتد. دلیل ثابت نبودن این رویداد به زمان گردش زمین به دور خورشید مربوط میشود؛ زمین در مدت زمان تقریبی 365.25 روز به دور خورشید می-چرخد و لحظه تحویل سال یا آمدن بهار هر سال نسبت به سال قبل به اندازه 0.25(یک چهارم) روز (حدود 6 ساعت و اندکی) تغییر میکند.
همانگونه که بیان شد محاسبه لحظه آمدن بهار بر اساس قرار گرفتن مرکز خورشید بر نقطه اعتدال بهاری انجام میشود و این زمان از دید یک مشاهدهگر فرضی در مرکز کره زمین انجام میشود و به همین دلیل لحظه آمدن بهار برای همه مردم جهان در یک لحظه رخ می دهد برخلاف تقویم میلادی که سال نو کشورها و شهرها در آن به ساعت محلی آنها وابسته است و هر کشور و شهری شرقیتر باشد زودتر سال نو میلادی را آغاز خواهد کرد.
لحظه تحویل سال یکی از عاطفیترین و احساسیترین لحظات برای ایرانیان و مردم افغانستان است. در ایران از چند دقیقه قبل از فرارسیدن این زمان، اعضای خانواده سعی میکنند در کنار هم جمع شده و در کنار سفره هفت سین بنشینند. در این لحظات هر فرد برای افرادی که دوست دارد دعا میکند و طلب خیر و خوشی انجام می دهد. آرزوهای خود را با خدا در میان گذاشته و درخواست اجابت و برآورده شدن آنها را میکند. برای درگذشتگان طلب رحمت می کند و ... معمولا خیلی از افراد احساسی در این لحظات اشک میریزند؛ حالا یا با غمهای ماندگار سال گذشته و یا با شوق روزهای سال آینده ، با فرارسیدن لحظه تحویل سال تلویزیون یا رادیو این اتفاق را اعلام می کنند و موسیقی نوروزی که بسیار شاد و زیباست پخش می شود. در این زمان اعضای خانواده همدیگر را می بوسند و به یکدیگر شادباش می گویند.
همزمانی نوروز با فرارسیدن بهار علاوه بر میراثی اجتماعی که از سوی نیاکان به ما رسیده است، میراثی علمی نیز هست و بسیاری از دانشمندان و منجمان بزرگ همواره تلاش می کردند زمانی که خورشید به نقطه اعتدال ربیعی می رسد را با دقت بیشتری حساب کنند و تقریبا همه منجمان قدیمی ما به حرکت خورشید در آسمان توجه می کردند و زمانهایی که به نقاط اعتدال(آغاز فصل های بهار و پاییز) و نقاط انقلاب (آغاز فصل های تابستان و زمستان) می رسیده را اندازهگیری می کردند و از آنجایی که این زمان همیشه مبارک و فرخنده بوده در بسیاری از موارد تاج گذاری پادشاهان و یا امور مهم دیگر را در همین لحظه انجام می دادند.
در کشور تاجیکستان نیز اگر چه تقویم میلادی است، اما مردم این کشور می توانند لحظه ورود خورشید به نقطه اعتدال بهاری را به عنوان لحظه آغاز فصل بهار در کنار دیگر همزبانان خود جشن بگیرند. چنین کاری سبب می شود که پیوندهای مردم منطقه بیشتر و بهتر گردد. آن هم بر اساس میراث مشترکی که دانشمندان و اندیشمندان مشترک برای ما باقی گذارده اند و با تیزهوشی و فراست اول بهار و نوروز را با یکدیگر برابر کرده اند.
لازم به یادآوری است که سهم دانشمندانی که در خراسان و فرارود زیسته اند و پیش برنده نجوم قدیم بودهاند بسیار بالا و غیر قابل انکار است ابو محمود خجندی ، ابوریحان بیرونی ، ابوعلی سینا ، خواجه نصیر طوسی، خیام ، خازنی، دانشمندان رصدخانه سمرقند و بسیاری دیگر از دانشمندان با رصدها و محاسبات خود سهم مهمی در تدوین تقویم خورشیدی و محاسبات حرکت خورشید داشتهاند، حتی نام زرتشت نیز با گاهشماری و تقویم و بهار گره خورده است. رصدها و محاسبات این دانشمندان در "لحظه تحویل سال" یا "لحظه آمدن بهار" تبدیل به یک آیین و رسم اجتماعی و فرهنگی شده است و شاید به سختی بتوان پدیده و رویدادی مشابه را در کل تاریخ علم یافت که این گونه از جهان علم بی واسطه به دنیای فرهنگ و اجتماع بشری راه پیدا کرده باشد و پیوند دهنده افراد چند کشور باشد و این نشان دهنده عظمت و اهمیت "لحظه آمدن بهار " است
در سالهای گذشته تاجیکان عزیز سایر مراسم نوروزی را با شکوهی بیشتر از بقیه اقوام حوزه نوروز برگزار می کنند. تا جایی که بیشتر فارسیزبانان آرزو دارند در روزهای جشن نوروزی در فرارود حضور داشته باشند؛ اما اکنون سالهاست که جای آنها در لحظه "آمدن بهار" در کنار سایر همزبانان خود خالی است، در حالی که قسمت بزرگی از این میراث علمی در دامان آنها پرورده شده است ، البته بر همه روشن است که در بسیاری از کشورهای حوزه نوروز، سال میلادی را برای گاهشماری و تقویم استفاده میکنند و نمیتوانند این لحظه را به عنوان لحظه تحویل سال گرامی بدارند اما این زمان برای همه ما "لحظه آمدن بهار" است و لحظهای است که میتوانیم در آن برای هم دعا کرده و بهترین آرزوها را برای هم داشته باشیم.
در پایان با دعوت از همه تاجیکان عزیز برای بزرگداشت و برگزاری لحظه آمدن بهار ، زمان این رویداد را بر اساس ساعت هر کشور می آورم و فراموش نکنید که اختلاف این زمان ها فقط به خاطر اختلاف ساعت کشورهاست و لحظه آمدن بهار در یک لحظه برای همه ما رخ خواهد داد ، در بخارا، سمرقند ، خجند ، دوشنبه ،کابل ، هرات تهران ، همدان و هر شهر دیگری در دنیا، در یک لحظه و زمان این لحظه را گرامی خواهیم داشت.
تاجیکستان: ساعت 14 و 37 دقیقه و 27 ثانیه 20 مارس 2021
ازبکستان: ساعت 14 و 37 دقیقه و 27 ثانیه 20 مارس 2021
قزاقستان(آلماآتی) : ساعت 15 و 37 دقیقه و 27 ثانیه 20 مارس 2021
قرقیزستان: ساعت 15 و 37 دقیقه و 27 ثانیه 20 مارس 2021
ایران: ساعت ۱۳ و ۷ دقیقه و ۲۷ ثانیه 20 مارس 2021
افغانستان: ساعت 14 و ۷ دقیقه و ۲۷ ثانیه 20 مارس 2021
به وقت ساعت جهانی(گرینویچ): ساعت 9 و 37 دقیقه و 27 ثانیه
از مخاطبان این فراخوان دعوت می شود با اشتراک گذاری و انتشار عکس زیر در شبکه های اجتماعی، سایت ها و سایر راه ها ، همزبانان عزیز در فرارود را به گرامی داشت لحظه آمدن بهار یا همان تحویل سال دعوت کنید تا نوروز 1400 را با همدلی و همزبانی بیشتری در ایرانشهر آغاز کنیم.