کانِ بادام ( Конибодом) شهر کان بادام یکی از شهرهای کوچک تاجیکستان است که البته به داشتن بادام های با کیفیت مشهور بوده و هست ، این شهر در شمال تاجیکستان و در ولایت سغد واقع است، جمعیت این شهر در سال ۲۰۰۰ میلادی ۴۵ هزار نفر بودهاست که از نظر جمعیت در ولایت سغد پس از شهر خجند قرار دارد.
در سمت شمالغربی شهر کان بادام دریاچه سد قیروققوم (Кайроккум) قرار گرفته و در جنوبشرقی آن شهر اسفره واقع شدهاست.
از مرکز منطقهٔ کانِ بادام، کانال بزرگی به نام کانال فرغانه گذر میکند که نیازهای آب منطقه را تأمین میکند.
پیشینه
شهر کانِ بادام را در قدیم کَند مینامیدند. قدیمیترین سندی که نام کند در آن ضبط شده، نامهای است که در سال ۷۱۲-۷۱۳ به هنگام لشکرکشی عربها، قتیبه بن مسلم به دیوشتیج پادشاه سغد نوشتهاست.
نام کند در کتاب اشکالالعالم کتاب جغرافیایی معروفی نوشتهٔ ابوالقاسم بن احمد جیهانی، از روزگار سامانی نیز آمدهاست. نویسندهٔ این کتاب در توصیف خجند آوردهاست: «در اعمال آن (یعنی خجند) هیچ شهر دیگر نیست مگر کَند.»
شهر کانِ بادام از دیرباز به داشتن بادام خوب معروف بودهاست. سوزنی سمرقندی (مرگ: ۱۱۷۹) و شیخ بابا طبیبی، شاعر کان بادامی سدهٔ ۱۲ آشکارا به بادام این شهر اشاره کردهاند.
یاقوت حموی، جغرافیدان عرب در کتاب خود معجمالبلدان دربارهٔ کند نوشته: «کند به سبب فراوانی بادام به نام کان بادام معروف است، بادام اینجا بسیار خوشطعم بوده پوستش به سایش دست کنده میشود.»
از متون تاریخی چنین برمیآید که رایج شدن نام کانِ بادام برای کند ظاهراً در سدههای ۱۷ و ۱۸ صورت گرفتهاست.یکی از شاخههای جادهٔ ابریشم به مدت ۳٬۷۰۰ سال از این شهر میگذشت. این راه از خجند و استروشن به سمرقند و بخارا و مرو میرفت.
کان بادام در سال ۷۱۲ هنوز به عنوان یک شهر بزرگ تجارتی مشهور بودهاست. بهترین خطاطان خان خجند از کان بادام بودهاند. از بزرگان ادبی این شهر در سدههای گذشته میتوان افراد زیر را نام برد: مولانا کوشککی، شرفالدین پنجدهی، ملا شاکر کان بادامی، ایشان غریب کان بادامی و غربت معصوم.
در نقشه زیر موقعیت قرار گیری شهر کان بادام در تاجیکستان را ملاحظه می کنید
